Nog steeds minder welzijn in Vlaams-Brabant. Analyse welzijnsaanbod
Het volledige rapport vindt u via www.vlaamsbrabant.be/welopweg
Heeft een inwoner van Vlaams-Brabant bij tegenslag evenveel kans op goede hulpverlening als elders in Vlaanderen? Is de aangeboden hulp gelijkwaardig in de arrondissementen Halle-Vilvoorde en Leuven? De provincie Vlaams-Brabant pakt uit met cijfers uit haar nieuwste rapport ‘Wel op weg? Een analyse van het welzijnsaanbod’.
De belangrijkste cijfers:
- 8 modules kreeg Vlaams-Brabant er sinds 2012 bij voor de bijzondere jeugdbijstand. De 4 andere provincies samen kregen er…429
- 7,4 euro subsidie krijgt het CAW Halle-Vilvoorde per inwoner in het werkingsgebied. In Vlaanderen is dat gemiddeld 12,34 euro per inwoner
- 90% van de toegekende uren gezinszorg worden in het arrondissement Leuven ingevuld. In het arrondissement Halle-Vilvoorde is dat net geen 50%
- 150 euro subsidie per inwoner van Vlaams-Brabant geeft het VAPH jaarlijks aan de ondersteuning van personen met een handicap. In Vlaanderen is dit gemiddeld bijna 200 euro per inwone
De provincie vergelijkt in haar nieuwste rapport voor de vierde keer het welzijnsaanbod in Vlaams-Brabant met de andere provincies en de verschillenen binnen de arrondissementen Leuven en Halle-Vilvoorde.
Het rapport bevat naast objectieve cijfers ook getuigenissen die de impact illustreren van het tekort aan mensen, middelen en plaatsen op de werking van voorzieningen en op de hulp en ondersteuning van cliënten.
‘Bij wie kan je terecht als je puber niet meer naar school wil? Als een aanslepende ziekte voor geldproblemen zorgt? Als je ouders nog thuis willen blijven, maar dit niet meer kunnen zonder hulp?
Willen we dat mensen niet uit de boot vallen, dan moet het welzijnsaanbod voldoende uitgebouwd zijn. Uit de cijfers blijkt dat er helaas niets fundamenteel veranderd is aan de verhoudingen uit onze eerste meting in 2006 ondanks beloftevolle verklaringen in de twee laatste regeerakkoorden van de Vlaamse Regering. Inspanningen die eerder werden gedaan, worden soms zelfs in volgende besparingsrondes weer teniet gedaan. Vooral in Halle-Vilvoorde is het aanbod hierdoor ontoereikend. Dat is volstrekt onaanvaardbaar. Het is de taak van de overheid om te zorgen voor de zwaksten, en hier schieten we schromelijk tekort’.
Specifiek karakter van de Rand
Bij de toekenning van subsidies of het erkennen van nieuwe initiatieven, zoals de Huizen van het Kind, valt op dat er nog steeds weinig of geen rekening gehouden wordt met het specifieke karakter van de Rand. Hoewel deze regio sterk verstedelijkt en zeer divers is en te maken krijgt met grootstedelijke problematieken, is er bovendien geen erkende centrumstad met het daaraan verbonden aangepaste beleid en extra ondersteuning.
‘We dragen ons steentje bij via het provinciale impulsbeleid dat nieuwe én vernieuwende initiatieven in verschillende welzijnssectoren stimuleert. Met de oprichting van sociale campussen namen we het initiatief om de huisvesting van welzijnsvoorzieningen te verbeteren. Maar we blijven ook aandringen bij de Vlaamse overheid om een meer regionale benadering te hanteren bij het toekennen van middelen. Enkel zo kan de broodnodige inhaalbeweging er komen. ‘Vlabzorginvest’ kan, als instrument om de achterstand op vlak van welzijns- en gezondheidsvoorzieningen in de Vlaamse Rand weg te werken, een goede stap zijn in deze richting, Vanuit de provincie blijven we alleszins pleiten voor een goed gespreid, voor iedere inwoner van Vlaanderen toegankelijk aanbod’, zegt gedeputeerde Monique Swinnen.
Toekomstforum Halle-Vilvoorde juicht publicatie van cijfers toe
De timing van het rapport had niet beter kunnen vallen voor de themawerkgroep zorg en welzijn van het Toekomstforum Halle-Vilvoorde. Het Toekomstforum is een samenwerking tussen de 35 burgemeesters van Halle-Vilvoorde, de Vlaamse minister bevoegd voor de Rand, de gedeputeerden van de provincie Vlaams-Brabant en het intergemeentelijk samenwerkingsverband Haviland. Samen willen ze de kwaliteit van leven van de meer dan 600.000 inwoners van Halle-Vilvoorde verbeteren.
'We zijn zeer dankbaar voor deze cijfers. Ze zullen ons helpen om het thema Zorg en Welzijn af te bakenen binnen het Toekomstforum en te komen tot een paar concrete acties op korte, middellange en lange termijn’, zegt Walter Vansteenkiste, voorzitter werkgroep zorg en welzijn van het Toekomstforum Halle-Vilvoorde.
De belangrijkste resultaten uit het rapport.
Algemeen welzijnswerk
In het Algemeen Welzijnswerk leidt de reorganisatie tot meer regionale spreiding. Alle opdrachten moeten worden gerealiseerd in elke regio. Tegelijk worden verschillen binnen regio’s ‘uitgemiddeld’ waardoor de achterstand minder zichtbaar wordt, bijvoorbeeld bij het Hageland, dat opgaat binnen het grote CAW Oost-Brabant. Voor de regio Halle-Vilvoorde werd weliswaar een inhaalbeweging ingezet, maar toch komt CAW Halle-Vilvoorde slechts aan een budget van 7,40 euro per inwoner, terwijl dit gemiddeld voor Vlaanderen 12,34 euro bedraagt. Bovendien blijft het omwille van het ‘oormerken’ van middelen, de koppeling aan specifieke opdrachten en/of criteria, bijkomende en veranderende opdrachten, moeilijk om een basiswerking in elke zorgregio uit te bouwen.
CAW: budget (in euro) per 10.000 inwoners (2015)
Bron: Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, afdeling Welzijn en Samenleving
Sinds de subsidiëring van het crisisopvangcentrum Haven 21 in Halle volledig is overgenomen door de Vlaamse Gemeenschap, is het aanbod in de crisishulpverlening evenwichtiger verdeeld. Wel ontbreken andere vormen van opvang in de regio Halle-Vilvoorde, zoals een vluchthuis en opvang voor alleenstaande daklozen. Ook zou de crisishulpverlening meer moeten worden georganiseerd in een gemoduleerd kader, vergelijkbaar met dat van Integrale Jeugdhulp. De sector ervaart tevens meer nood aan samenwerking met andere sectoren. Omwille van de hoge woningprijzen is het niet evident huisvesting te vinden voor cliënten, terwijl hier meestal de hoogste nood aan is.
Bijzondere jeugdbijstand
In de Bijzondere Jeugdbijstand (BJB) zien we een positieve evolutie in het aantal plaatsen voor thuisbegeleiding. Desondanks blijft het aanbod in de BJB in Vlaams-Brabant, en dan vooral in het arrondissement Halle-Vilvoorde, ondermaats. Per 10.000 jongeren zijn er slechts 30 plaatsen of modules in de BJB in Vlaams-Brabant. In Vlaanderen zijn er gemiddeld 55 plaatsen per 10.000 jongeren. Vooral in de modules contextbegeleiding (verblijf, dagbegeleiding en enkel contextbegeleiding) blijft de kloof tussen Vlaams-Brabant en de andere provincies groot. Nochtans zijn er onder de jonge bevolking van de noordrand van Brussel, zoals in Vilvoorde, Machelen of Asse, heel wat kwetsbare kinderen en jongeren, net als in Leuven, Tienen en Diest.
Aantal plaatsen per module in de BJB (01/01/2014)
Bron: Agentschap Jongerenwelzijn
Voor de Centra voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning zien we vooral in het residentiële aanbod een grote achterstand in Vlaams-Brabant: 2 plaatsen per 10.000 kinderen in Vlaams-Brabant, tegenover 5 in Vlaanderen, ook weer vooral in Halle-Vilvoorde. Dit wordt niet gecompenseerd met het ambulante aanbod aangezien ook dat kleiner is dan in andere provincies. Het residentiële tekort is er vooral in Halle-Vilvoorde, het ambulante (dagopvang) in het arrondissement Leuven.
Personen met een handicap
Ondanks de voorafname van 10% van het uitbreidingsbudget voor de sector personen met een handicap, wordt de historische achterstand in Vlaams-Brabant maar niet ingehaald. Het totale subsidiebedrag van de VAPH-ondersteuning bedraagt per inwoner op jaarbasis 150 euro in Vlaams-Brabant en bijna 200 euro gemiddeld in Vlaanderen.
Belangrijkste reden is het kleine aantal zorgvragen dat in Halle-Vilvoorde wordt geregistreerd. Verschillende oorzaken zijn hiervoor aan te duiden, zoals een beperkt en daardoor ook onbekend aanbod, gebrek aan doorverwijzers en detectiemogelijkheden en diversiteit van de bevolking, zowel qua herkomst als qua taal. In Halle-Vilvoorde is er vooral een tekort aan plaatsen in de tehuizen niet-werkenden (nursing en bezigheidstehuis). De hele provincie heeft beduidend minder aanbod voor minderjarigen (internaten en semi-internaten). Het arrondissement Leuven heeft slechts 1 plaats kortopvang.
Vlaams subsidiebedrag voor ondersteuning van personen met een handicap, uitgerekend per inwoner (2013)
Geestelijke gezondheidszorg
Tot en met 2012 zien we bij de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg een inhaalbeweging in de provincie Vlaams-Brabant. Besparingsrondes van de laatste jaren hebben deze trend weer teniet gedaan, zodat Vlaams-Brabant het minst aantal VTE heeft per 10.000 inwoners. Ook in deze sector gaat het vooral om een achterstand in het arrondissement Halle-Vilvoorde.
CGG: aantal VTE Vlaamse enveloppe per 10.000 inwoners (2014)
Bron: Vlaamse Agentschap Zorg en Gezondheid en verdeling VTE Vlaamse-Brabantse CGG’s
Ouderen- en thuiszorg
Wat de ouderenzorg betreft, zien we dat woonzorgcentra en assistentiewoningen in Vlaams-Brabant beter uitgebouwd zijn dan in Limburg. Bij de dagverzorgingscentra is er een inhaalbeweging gemaakt, maar er zijn wel minder geplande centra (voorlopig vergund of met ontvankelijke aanvraag) dan in andere provincies. Ook wat kortverblijf betreft is er een grote vooruitgang in Vlaams-Brabant ten opzichte van 2006. Samen met Limburg sluit de provincie Vlaams-Brabant nu aan bij de Vlaamse cijfers.
Op het gebied van de thuiszorg wordt in Halle-Vilvoorde slechts 50% van de geprogrammeerde uren in de gezinszorg en aanvullende thuiszorg gerealiseerd. Gemiddeld in Vlaanderen is dit 77%. Ook zijn er weinig lokale dienstencentra in de provincie, met slechts een vierde van de programmatie ingevuld, en weinig geplande centra in het vooruitzicht.
Gezinszorg: gerealiseerde uren op de programmatie (in 2014)
Bron: Agentschap Zorg en gezondheid
Kinderopvang
Algemeen zijn er in Vlaams-Brabant niet minder kinderopvangplaatsen voor baby’s en peuters dan elders in Vlaanderen, maar we zien wel dat het groeiritme lager is dan in andere provincies. Meer in detail zien we een laag aanbod per 100 kinderen in een heel aantal randgemeenten en in enkele gemeenten van het Hageland. Ook wanneer het aandeel plaatsen hoog is, ervaren ouders in de praktijk toch een tekort, omdat er een hoge werkzaamheidsgraad is, veel tewerkstellingsplaatsen zijn, en omwille van het hoge aantal migraties, waardoor ouders minder een beroep kunnen doen op het informele netwerk van grootouders en andere familieleden voor de opvang van de kinderen. De provincie telt ook minder opvanginitiatieven met inkomenstarief (prijs afhankelijk van het inkomen van de ouders). In de buitenschoolse kinderopvang zien we een zeer beperkt aantal door Kind en Gezin erkende plaatsen in het arrondissement Halle-Vilvoorde. Ten opzichte van 2006 nam het aantal erkende plaatsen bovendien minder toe dan in andere provincies, vooral in de Rand.
Plaatsen buitenschoolse kinderopvang erkend door K&G per 100 kinderen van 3 tot 11 jaar (2015)
Bron: Kind en Gezin
Het volledige rapport vindt u via www.vlaamsbrabant.be/welopweg